۲۴: اهمیت تغذیه در سلامت کودکان

کودکان، انسان هائی ظریف، شکننده و آسیب پذیرند. در عین حال این موجودات دوست داشتنی، امید خانواده ها، سرمایه های جامعه و آینده سازان کشور محسوب می شوند لذا باید ضمن حفظ و حراست از آنان در مقابل همه مخاطرات، از حد اعلای سلامت همه جانبه و بیشترین میزان دانش و توانمندی علمی برخوردارشان ساخت.
زندگی کودک باید با حاملگی خواسته و برنامه ریزی شده مادر شروع شود. تغذیه سالم و مراقبت های مطلوب مادر در دوران بارداری باید با اجتناب از هرگونه تنش، اضطراب، افسردگی، مصرف دخانیات و مواد اعتیادآور و مضر توأم باشد تا مادر و جنین در اوج سلامت باشند وآنگاه با انجام زایمانی ایمن بتوان پرمخاطره ترین لحظات و دقایق زندگی هر انسان یعنی تولد را پشت سر گذارد و نوزادی سالم و با استعدادهای گسترده تحویل خانواده و جامعه نمود. نوزادی که تا لحظاتی قبل به طورکامل وابسته به مادر بود حالا باید بتواند به سرعت به خود و حمایت های محیطی متکی باشد. والدین، جامعه و ما یعنی کارشناسان، صاحبنظران و عالمان علوم سلامت باید تلاش وکمک کنیم تا این مخلوق به ظاهر کم توان ازحد اعلای استعدادهای عظیم و درخشان خدادادی برای رسیدن به مقام خلیفه الهی بهره ببرد و از این رو به محض تولد، تغذیه نوزاد با شیرمادر که مناسب ترین ماده مغذی و حیات بخش و نیز از استراتژی های عمده رشد، بقا و تکامل کودکان است شروع می شود.
از این طریق، کودک علاوه بر بهره بردن از بهترین ماده غذایی، از مزایای عاطفی _ روانی و خواص ضدعفونی و ضدآلرژی شیرمادر نیز بهره برده، از رشد، تکامل و ضریب هوشی بالاتری هم برخوردار می شود. تغذیه با شیرمادر نه تنها از میزان مرگ و میر کودکان زیر یک سال و زیرپنج سال بلکه حتی از مرگ و میر نوزادان هم می کاهد. علیرغم تکنولوژی پیچیده پزشکی و امکانات موجود در بخش های مراقبت ویژه نوزادان، تغذیه با شیرمادر مؤثرترین عامل کاهش مرگ و میر نوزادان است.
سوءتغذیه، تحلیل برنده توانمندی های جسمی و روانی کودکان و ازآن مهم تر علت مستقیم و یا غیرمستقیم بیش از نیمی از مرگ های کودکان زیر پنج سال است .نقش تغذیه با شیرمادر در پیشگیری و کاهش این معضل خانمان سوز بی بدیل است.تغذیه انحصاری با شیرمادر تا ۶ ماه ادامه می یابد و سپس با افزودن غذاهای کمکی تا یک سالگی و آنگاه استفاده بیشتر از غذاهای خانواده و ادامه تغذیه با شیرمادر تا دوسال و بیشتر به همراه پایش مستمر رشد کودکان، رشد مطلوب آنان را به همراه خواهد داشت.در تمام طول سال های زندگی کودکان هرگز نباید از نقش حیاتی والدین در امر فرزند پروری و اعتلای تکامل مطلوب فرزندان غافل شد.
همان گونه که کمبود دریافت موادمغذی و ریزمغذی ها، ویتامین ها، مینرال ها و غیره می تواند موجب سوء تغذیه و مشکلات ناشی از آن شود، زیادی مصرف مواد غذائی و عدم تناسب آن با مصرف انرژی می تواند سبب چاقی کودکان شود. چاقی کودکان که عمدتاً قابل پیشگیری است می تواند منجر به چاقی بزرگسالان شده و زیربنای بیماری های غیرواگیر نظیر پر فشاری خون، مشکلات قلبی _ عروقی، دیابت، سکته، سرطان و نهایتاً مرگ زود هنگام شود. چه بسا والدین با تشویق نمودن فرزندان خود به پرخوری و حتی به زور خوراندن غذا به آنان موجب چاقی کودکان می شوند. از طرف دیگر محدودیت فضای زندگی، تماشای طولانی مدت تلویزیون و استفاده از بازی های کامپیوتری و غیره و نیز در معرض قرار گرفتن کودکان به موادغذائی پرکالری، پرچربی، شیرین و پرنمک که معمولا با کمبود ویتامین ها، مینرال ها و ریزمغذی ها همراه است می تواند منجر به چاقی کودکان گردد.
برای پیشگیری از چاقی و عواقب نگران کننده آن باید کودکان در معرض غذاهای خیلی شیرین، پرنمک، خیلی چرب و آن هم با چربی های اشباع شده و اسیدهای آمینه با ترانس قرار نگیرند و اصولا تبلیغ این نوع موادغذایی باید منع شود. باید بیشتر از آن دسته مواد غذائی استفاده نمود که کالری، نمک، چربی و به خصوص شیرینی کمتری دارند. استفاده از میوه ها، شیرینی ها، سبزی ها، حبوبات، غلات کامل و مغزها باید بیشتر ترویج شود و رژیم غذایی سالم به راحتی در دسترس افراد فقیر و کم در آمد قرار گیرد. همچنین صنایع غذائی باید استفاده از چربی، نمک و شکر را در غذاهای فرآوری شده کاهش دهند.